Koniec przypadkowego dziedziczenia długów. Wchodzą w życie zmiany w prawie spadkowym

Spadek to zarówno prawa, jak i obowiązki majątkowe, które w momencie śmierci przechodzą na spadkobierców. W jego skład wchodzą zatem nie tylko aktywa, jakie zmarły po sobie zostawił, ale także jego długi. Możemy mówić o dwóch rodzajach dziedziczenia. Pierwsze – tzw. testamentowe – kiedy spadkodawca zostawił ważny testament i wskazał w nim spadkobierców (osoby z rodziny lub kogoś zupełnie obcego). Drugie – tzw. ustawowe – jeśli nie ma ważnego testamentu. Wówczas, zgodnie z ustawowymi przepisami, ustalany jest krąg spadkobierców. Będą to najczęściej: małżonek i dzieci, a jeżeli ich brak, w dalszej kolejności – rodzice i rodzeństwo. Zmiany prawa, które od 17 października br. wchodzą w życie (Ustawa z 20 marca 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw) dotyczą właśnie ustawowego dziedziczenia, kiedy brak ważnego testamentu.

Przyjęcie proste spadku - nieograniczona odpowiedzialność za długi

Obowiązującą do tej pory zasadą przy ustawowym dziedziczeniu było proste przyjęcie spadku, czyli inaczej przyjęcie go bez ograniczenia odpowiedzialności za długi. Oznacza to, że spadkobiercy  odpowiadali za wszystkie ewentualne długi spadkodawcy całym swoim majątkiem. Odpowiedzialność ta dotyczyła całości długów, nawet jeśli przekraczały wartość pozostawionego majątku.

 

Spadkobierca mógł to zmienić, składając w ciągu pół roku, od kiedy dowiedział się o prawie do spadku, stosowne oświadczenie w przedmiocie jego przyjęcia bądź odrzucenia. Kto nie zdawał sobie z tego sprawy oraz nie miał wiedzy o dokładnym majątku zmarłego, mógł w takiej sytuacji wpaść w swojego rodzaju pułapkę, w której własnym majątkiem bez ograniczeń odpowiadał za długi pozostawione przez zmarłego.

Zmiany prawa uchronią przed przypadkowymi spadkowymi długami

Ze względu na to, że obowiązujący stan prawny dotyczący dziedziczenia długów nie należał do najkorzystniejszych dla spadkobierców, pojawiły się głosy, aby zmienić zapisy regulujące te kwestie. Projekt stosownej ustawy został przyjęty przez Sejm i Senat, podpisany przez Prezydenta i 17 kwietnia br. opublikowany w Dzienniku Ustaw. Pół roku po opublikowaniu, właśnie wchodzi w życie.

 

Głównym punktem wspomnianej nowelizacji jest właśnie zmiana zapisu mówiącego o tym, że brak oświadczenia spadkobiercy w przedmiocie przyjęcia lub odrzucenia spadku w terminie 6 miesięcy od powołania do spadku, traktowany jest jako przyjęcie proste spadku. Zgodnie z nowymi brzmieniem tego artykułu, brak działania po stronie spadkobiercy (brak oświadczenia) będzie traktowany jako przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza, czyli z ograniczeniem odpowiedzialności za długi. Sposób ten ogranicza odpowiedzialność spadkobiercy za długi spadkowe do wartości otrzymanego w spadku majątku (dokładnie do wartości ustalonego w wykazie inwentarza albo spisie inwentarza stanu czynnego spadku). Oznacza to tyle, że w najgorszym razie (gdy wartość stanu czynnego spadku jest mniejsza niż kwota długów) nic nie zyska. Przy ustawowym dziedziczeniu znika więc ryzyko przypadkowego i nieświadomego przyjęcia długów w spadku.